فیوز (Fuse) در تابلوهای برق صنعتی:

فیوزهای تابلو برق، قطعاتی هستند که مصرف کننده را در برابر اتصال کوتاه و اضافه‌ بار حافظت خواهند کرد.
بدیهی است که هر مصرف کننده ای باید دارای فیوز مناسب باشد . فیوزها در اثر عبور جریان گرم می شوند در صورتی که جریان مدار بیش از حد مجاز شود، فیوز دستگاه دچار سوختگی شده و ارتباط الکتریکی را در مدار قطع می‌کند تا سایر ادوات آسیب نبینند.
فیوز انواع مختلف دارد که به نمونه هایی از آن ها اشاره میکنیم:
فیوز مینیاتوری MCB (Miniature Circuit Breaker) :
فیوزهای مینیاتوری در مقابل جریان اضافه حساس می باشند و به سرعت مدار را قطع می کنند به عبارتی این فیوزها نسبت به تحمل جریان اولیه و بار اضافه سریعا عکس العمل نشان داده و محافظ جریان مغناطیسی مدار می باشند.
فیوزهای مینیاتوری در مدارات روشنایی بیشترین کاربرد را دارند و تیپ های معمول آن ها عبارتند از: B , C , D , K , Z
تیپ B : تیپ روشنایی می باشد که به سرعت در مقابل اضافه جریان عکس العمل نشان می دهند.
تیپ C : تیپ موتوری می باشد و برای موتورهایی که توان کم داشته و جریان راه اندازی بالایی ندارد استفاده می گردد.
تیپ D : از این تیپ برای ترانسفورماتورها و مصرف کننده هایی با جریان نجومی بالاتر استفاده می گردد، این فیوزها قدرت قطع بالایی دارند.
تیپ K : برای حفاظت در مدارات قدرت و موتورها استفاده میگردد قدرت قطع در این فیوزها کم بوده و هنگام اضافه جریان سریعا مدار را قطع می کند منحنی قطع این مدل فیوز بین تیپ C و D می باشد.
تیپ Z : در این مدل فیوز هنگامی که جریان عبوری از جریان نامی بیشتر شود در یک مدت زمان خاص فرمان قطع را صادر می کند، حساسیست این مدل فیوز هم در مواقع اضافه بار هم اتصال کوتاه از تیپ های دیگر بیشتر بوده و درصورت بروز خطا مدار را سریعتر قطع می کند.
قابل ذکر است پرکاربرد ترین فیوز مینیاتوری تیپ B و C می باشد.
کلید کمپکت MCCB (Molded Case Circuit Breaker) :
کلید های کمپکت یا اتوماتیک، محافظ جریان مغناطیسی و حرارتی می باشد و از مدار در مقابل اضافه جریان و اتصال کوتاه حفاظت کرده و آن را به طور خودکار قطع می کند.
این کلیدها برای حفاظت مصرف کننده های موتوری با جریان راه اندازی استفاده می شوند؛ این فیوزها طوری طراحی شده اند که میتوانند در لحظه استارت موتور، تا چندین برابر جریان نامی مقاومت کنند تا موتور به دور نامی خود برسد.

مزایای استفاده از کلید اتوماتیک:

• این کلید ها کاربرد عمومی دارند.
• قدرت قطع بالایی داشته و می توانند در مقابل جریان های بالا و لحظه اتصال کوتاه دوام بیاورند، از این رو برای قطع و وصل کردن برق کلید اصلی یا ورودی، در تابلوهای توزیع و فیدرهای قدرت بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
• دارای دو مدل ثابت و قابل تنظیم هستند.
محافظ جان و جریان نشتی RCCB (Residual Current Circuit Breaker) :
محافظ جان همانطور که از نامش پیداس محافظ انسان در مقابل برق گرفتگی و جریان نشتی می باشد.
درصورتی که جریان از بدن انسان عبور کند و یا از بدنه وسایل برقی نشت کند، نسبت جریان ورودی و خروجی کلید مساوی نخواهد شد و اگر این نشتی به مقدار 30 میلی آمپر (حد مجاز مقاومت بدن انسان) برسد، کلید فرمان قطع را می دهد.

عملکرد، اجزا، کاربردها و اهمیت

فیوز یکی از اجزای حیاتی و ضروری در تابلوهای برق صنعتی است که وظیفه حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر جریان‌های بیش از حد و خطرات ناشی از آنها را بر عهده دارد. در این مقاله، به بررسی عملکرد، اجزا تشکیل‌دهنده، کاربردها و اهمیت فیوز در تجهیزات برق صنعتی خواهیم پرداخت.

۱. عملکرد فیوز

فیوز به عنوان یک دستگاه حفاظتی الکتریکی عمل می‌کند که در صورت افزایش نامناسب جریان برق، مدار را به صورت خودکار قطع می‌کند. این عملکرد به جلوگیری از خطراتی نظیر آتش‌سوزی، خرابی تجهیزات و آسیب به افراد کاربر از جمله نتایج بسیار مهم و حیاتی این دستگاه است.

۲. اجزا تشکیل‌دهنده فیوز

1. پایه‌ها و میله فیوز: بخشی که فیوز را به مدار الکتریکی متصل می‌کند.
2. پوشه یا بدنه فیوز: بخشی که حفظ ایمنی و عملکرد صحیح فیوز را تضمین می‌کند.
3. سیم فیوز: سیمی که در صورت افزایش جریان برق، قطع می‌شود و مدار را قطع می‌کند.

۳. کاربردها و اهمیت فیوز در تابلوهای برق صنعتی

• حفاظت تجهیزات الکتریکی: فیوزها به عنوان محافظ‌های اصلی در تجهیزات برقی از خرابی و آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کنند.
• حفاظت از موتورها: در موتورهای الکتریکی، فیوزها به عنوان حفاظت از افزایش جریان برق و خرابی موتورها عمل می‌کنند.
• حفاظت از افراد کاربر: با جلوگیری از خطراتی مانند آتش‌سوزی و صدمات الکتریکی به افراد کاربر، ایمنی و امنیت در محیط کار فراهم می‌شود.

۴. انواع فیوزها

1. فیوزهای تیوپی (Tube Fuses): انواع مختلفی دارند که بر اساس جریان و ولتاژ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. فیوزهای شناور (Cartridge Fuses): از جمله فیوزهایی هستند که برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی با جریان‌های بالا استفاده می‌شوند.
3. فیوزهای شکستنی (Resettable Fuses): فیوزهایی که بعد از قطع جریان، قابل بازگشت و استفاده دوباره هستند.

۵. نکات قابل توجه در استفاده از فیوزها

• انتخاب مناسب فیوز: بر اساس جریان و ولتاژ مورد نیاز تجهیزات الکتریکی.
• نظارت و بازرسی منظم: برای اطمینان از عملکرد صحیح فیوزها و حفظ ایمنی در محیط کار.